დისკის თიაქარი ფართოდ გავრცელებული დაავადებაა – მსოფლიოს მოსახლეობის დაახლოებით 5%-ს სიცოცხლეში ერთხელ მაინც აღენიშნება ეს პრობლემა. მისი ძირითადი მიზეზი ხერხემლის დაბერება და ცვეთაა, რომელიც იწყება უკვე 20 წლის ასაკიდან. მალთაშუა დისკის გარე ბოჭკოვანი რგოლის (ანულუს ფიბროზუსის) ცვეთისა და დასუსტების გამო, დისკის ქსოვილი შესაძლოა გადავიდეს ხერხემლის არხში და დააწვეს ნერვებსა და ზურგის ტვინს.

დისკის თიაქრის განვითარებას განსაკუთრებით ხელს უწყობს  ცალმხრივი ფიზიკური დატვირთვა და მოძრაობის დროს სხეულის არასწორი მდგომარეობა. პაციენტებს ხშირად აღენიშნებათ ზურგის და კიდურების ტკივილი, ხოლო ზოგ შემთხვევაში ხელ-ფეხში დაბუჟება და/ან ძალის დაქვეითება.

დისკის თიაქარი ხშირად თავისით ან კონსერვატიული თერაპიით ნაწილობრივ ან მთლიანად ქრება. ქირურგიული ჩარევა აუცილებელია, თუ:

• პაციენტს აღენიშნება მნიშვნელოვანი ნევროლოგიური დეფიციტი (მაგალითად, კუნთების სისუსტე ან მოძრაობის დარღვევა);
• ძლიერი ტკივილი გრძელდება 6-12 კვირის განმავლობაში, მიუხედავად მედიკამენტური მკურნალობის, ფიზიოთერაპიისა და ანთების საწინააღმდეგო ინექციების მიღებისა.

მკურნალობის ეფექტური მეთოდი მინიმალურად ინვაზიური მიკროქირურგიული ოპერაციაა, რომელიც მაღალი გარჩევადობის ქირურგიული მიკროსკოპის ან ენდოსკოპის გამოყენებით ტარდება, რაც საშუალებას იძლევა დავიცვათ ნერვული ქსოვილი დაზიანებისგან. კვლევები აჩვენებს, რომ ოპერაციის შედეგები გაცილებით უკეთესია, ვიდრე ხანგრძლივი კონსერვატიული თერაპია.

გულმკერდის მალების თიაქრის დროს, დისკის ამობურცული მასალა აწვება ზურგის ტვინსა და ნერვებს.

მინიმალურად ინვაზიური ნეიროქირურგია ღია გულის კლინიკაში

ღია გულის კლინიკის ნეიროქირურგიის დეპარტამენტში ხერხემლის ოპერაციებს გამოცდილი ქირურგების სპეციალიზებული გუნდი ატარებს. მინიმალურად ინვაზიური და მიკროქირურგიული ტექნიკა, როგორიცაა ქირურგიული მიკროსკოპის და ენდოსკოპის გამოყენება, ჩვენი ყოველდღიური პრაქტიკის სტანდარტული ნაწილია.

ეს მეთოდები საშუალებას გვაძლევს შევინარჩუნოთ ჯანმრთელი ქსოვილი, მინიმუმამდე დავიყვანოთ ოპერაციის ტრავმულობა და უზრუნველვყოთ პაციენტის უფრო სწრაფი გამოჯანმრთელება.

რა ფუნქციას ასრულებს მალთაშუა დისკი?

მალათაშუა დისკი (ანუ ინტერვერტებრული დისკი) არის ხრტილოვანი სტრუქტურა, რომელიც მდებარეობს ხერხემლის მალის სხეულებს შორის და ასრულებს ამორტიზატორის ფუნქციას. ადამიანს აქვს 23 მალათაშუა დისკი კისრის სექციიდან დაწყებული  კუდუსუნით დამთავრებული. სწორედ მალათაშუა დისკების წყალობით შეუძლია ხერხემალს ასეთი მოქნილი მოძრაობა.

მალათაშუა დისკი შედგება სამი ნაწილისგან: ჟელესებრი შიდა ბირთვისგან (Nucleus pulposus), ძლიერი გარე ბოჭკოვანი რკალისგან (Anulus fibrosus) და ხრტილოვანი ნაწილებისგან ზედა და ქვედა ზედაპირზე, რომლებიც გადადიან მალის სხეულებში. მალთაშუა დისკი თანაბრად ანაწილებს წონას, რომელიც ხერხემლის ცალკეულ მალის სხეულებზე მოქმედებს, ზევიდან ქვედა მიმართულებით.

დისკის თიაქარი – გავრცელებული დაავადება?

ხერხემლის მობილურობის და დარტყმის შთანთქმის ფუნქციის ფასი ასაკთან ერთად მისი ცვეთაა. წლების განმავლობაში ხდება ძვლების გასქელება, მყესების შესუსტება და მალათაშუა დისკების ცვეთა. ეს პროცესი შეიძლება დაიწყოს უკვე 20 წლის ასაკიდან და დაჩქარდეს ცალმხრივი დატვირთვის, არასწორი პოზის, მძიმე საგნების არასწორი აწევის და სხვა ფაქტორების შედეგად. რამდენიმე კვლევამ ასევე აჩვენა გენეტიკური მიდრეკილება მალათაშუა დისკების უფრო სწრაფი გადაგვარების მიმართ. ცვეთა, გარკვეულწილად, გარდაუვალი პროცესია.

ხერხემლისა და მალათაშუა დისკების დეგენერაციული ცვლილებები შესაძლებელია გამოვლინდეს მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიით (MRI) ადამიანთა უმრავლესობაში. როგორც წესი, ეს ცვლილებები უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და, შესაბამისად, დაავადებად არ ითვლება. თუმცა, მოსახლეობის დაახლოებით 5%-ს ცხოვრებაში ერთხელ მაინც აწუხებს დისკის თიაქარი. სწორედ ამიტომ, ის მართლაც ფართოდ გავრცელებულ დაავადებად შეიძლება ჩაითვალოს.

რა ხდება დისკის თიაქრის დროს?

ჩამოცურებული დისკის ქსოვილის ყველაზე გავრცელებული სახელებია დისკის თიაქარი, დისკის პროლაფსი ან  პულპოზური ბირთვის პროლაფსი. ყველა ეს ტერმინი აღწერს ერთსა და იმავე პათოლოგიურ პროცესს: გარეთა შემაერთებელქსოვილოვან რგოლის (ანულუს ფიბროზუსი)  გავლით ქსოვილი გამოდის მალთაშუა დისკის შიდა ბირთვიდან (პულპოზური ბირთვი) ხერხემლის არხის ან ნერვული ფესვების მიმართულებით.

თუ დაცურებული ქსოვილი კვლავ დაკავშირებულია მალთაშუა დისკის შიგთავსთან და ანულუს ფიბროზუსი მხოლოდ წინ იწევს, ამ მდგომარეობას მალთაშუა დისკის პროტრუზია ეწოდება. სეკვესტრირებული დისკის თიაქარი მაშინ ვითარდება, როდესაც დისკის შიგთავსს დაცურებული ქსოვილის ნაწილი მთლიანად შორდება.  დისკის თიაქრის ზომა შეიძლება რამდენიმე მილიმეტრიდან 2 სანტიმეტრამდე იყოს.

პრობლემა იქმნება მაშინ, როდესაც დისკის ეს ნაწილი ხვდება ხერხემლის არხში და აწვება ნერვულ ფესვებს ან ზურგის ტვინს. თიაქრის ზომისა და მდებარეობის მიხედვით, იქნება ეს წელის, გულმკერდის თუ კისრის არე, პაციენტის ჩივილები განსხვავებული და სხვადასხვა სიმპტომებით ვლინდება,

როდის უნდა ჩატარდეს დისკის თიაქრის ოპერაცია?

დისკის პრობლემების უმეტესობა ქრება რამდენიმე დღის ან კვირის განმავლობაში, თუ მწვავე ფაზაში პაციენტი დასვენებას, მედიკამენტურ მკურნალობას და ფიზიოთერაპიას გაივლის. თუმცა, თუ ტკივილი 6 კვირის განმავლობაში მნიშვნელოვნად არ გაუმჯობესდება ან წარმოიქმნება ძლიერი ტკივილი ან ძალის დაქვეითება კიდურებში, უნდა განიხილებოდეს ქირურგიული ჩარევა.

აბსოლუტურად გადაუდებელი შემთხვევა, რომელიც დაუყოვნებლივ ნეიროქირურგიულ ჩარევას მოითხოვს, არის:

• კუნთის ძალის მნიშვნელოვანი შემცირება ან სრული დაკარგვა
• შარდის ბუშტის ან ნაწლავის ფუნქციის დარღვევა

რატომ უნდა აირჩიოთ ღია გულის კლინიკა?

ღია გულის კლინიკის ნეიროქირურგიის განყოფილების ხელმძღვანელი, პროფ. დავით შალამბერიძე არის გერმანიის ნეიროქირურგთა, ორთოპედთა და ხერხემლის ქირურუგთა ასოციაციების მიერ აღიარებული ხერხემლის ქირურგიის სპეციალისტი. შესაბამისად ამიერკავკასიის მასშტაბით, მხოლოდ ჩვენს კლინიკაშია შესაძლებელი პაციენტს ჰქონდეს თანამედროვე ევროპული ხარისხის მკურნალობის მიღების გარანტია.

დისკის თიაქრის ნეიროქირურგიული მკურნალობა ღია გულის კლინიკაში ყოველთვის მინიმალურად ინვაზიური მეთოდებით ტარდება ქირურგიული მიკროსკოპის ან ენდოსკოპის მეშვეობით. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს უფრო ინვაზიური პროცედურები, როგორიცაა პროთეზის იმპლანტაცია ან მალების ერთმანეთთან ფიქსირების ოპერაცია, მკურნალობა ყოველთვის იწყება ყველაზე მარტივი და ნაკლებად ტრავმული მეთოდებით.

დამატებითი ინფორმაცია დისკის თიაქრის მკურნალობის სხვადასხვა მეთოდებისა და ზუსტი გეგმების შესახებ შეგიძლიათ იხილოთ შესაბამის ქვეთავებში.